اثرات استرس بر روابط انسانی در محیط کار
✔️مردم اغلب چنان به استرس عادت کرده اند که از وجود آن در خود بی خبرند و در محیط کار خود مشکلاتی دارند یا عواملی بر ایجاد استرس در این افراد بدلیل بودن در محیط کارخود تاثیر گذاشته و باعث نگرانی و سردرگمی ان ها میشود
بسیاری از ما به رغم این که عصبی و هیجان زده می شویم، از تاثیرات عوارض ضعیف کننده و مخرب در امان نیستیم.حتی در صورتی که احساس یاس و اضطراب نکنیم، استرس می تواند شیوه و طرز رفتار ما را با دیگران تغییر داده،یا به بدن ما آسیب جدی وارد سازد.عوامل بسیاری سبب بروز استرس می شوند مثلا بیماری، دیر رسیدن به محل کار، ترافیک و ….
ما می توانیم احساسات خود را تغییر دهیم. این کار از طریق تغییر در رفتار یا تغییر در تفکر و طرز فکرمان میسر می شود.به عنوان مثال انجام دادن مقداری از یک کار می تواند ما را از نگرانی درباره آن برهاند. ایجاد یک برداشت و فهم جدید از یک وضعیت خاص، از هراس و استرس ناشی از آن می کاهد.✔️
تعریف استرس
اگرچه استرس به عنوان یک سیستم واکنش نسبت به چیز هایی که اراگانیسم را تهدید می کنند اولین بار در دهه شصت قرن گذشته میلادی توسط فیزیولوژیست کانادایی بنام هانس سلیه مطرح شد ولی حتی انسان ها (و کلا جانداران)همیشه این واکنش را نشان می دادند و اساسا هیج موجود زنده ای بدون استرس قادر به ادامه زندگی نبوده و نیست.سیستم استرس در موجودات زنده وظایف ویژه ای را بر عهده دارد که از مهمترین آنها بالا بردن سطح هوشیاری و توجه نسبت به تغییرات است. بدون استرس اساسا هیج موجودی توان یادگیری ندارد و نمی تواند نسبت به تغییرات پیرامون خود واکنش نشان دهد.مثلا بدون سیستم استرس موجود زنده نمی تواند در مواجهه با خطر مکانیسم حمله یا فرار را به کار بگیرد.
از دیدگاه هانس سلیهاسترس روانی به طور ساده یک مکانیزم روانی است که عکس العمل های تحریکی و عاطفی در برابر عوامل تهدید کننده و مطبوع در کل موقعیت زندگی را در بر می گیرد:
«شرح بیماری استرس عبارت است از واکنش های فیزیکی، ذهنی و عاطفی که در نتیجه تغییرات و نیازهای زندگی فرد،تجربه می شوند.تغییرات می توانند بزرگ یا کوچک باشند.پاسخ افراد به تغییرات زندگی متفاوت است.استرس مثبت می تواند یک انگیزش دهنده باشد در حالی که استرس منفی می تواند در زمانی که این تغییرات و نیازها فرد را شکست می دهند ایجاد شود.
استرس چگونه بر محیط کار اثر می‌گذارد؟
استرس روی سازمان‌ها و افراد موجود در آن تأثیر می‌گذارد. تأثیر استرس سازمانی با افزایش میزان کارگریزی، تعویض زود هنگام کارکنان، ارتباط نامناسب با ارباب رجوع، کاهش میزان امنیت شغلی، کنترل ضعیف محصولات و … ارتباط دارد. به بیان دیگر هرچه میزان استرس سازمانی بالاتر باشد، عوامل ذکر شده از فراوانی بیشتری برخوردارند. استرس باعث فشارهای روانی بسیاری بر روی فرد میشود که این فشارها به شکل‌های مختلف در رفتار فرد در محیط کاری خود را نشان می‌دهد. برخی از این رفتارها عبارتند از:
- زودرنجی یا پرخاشگری در برخورد با همکاران و مراجعین؛
- بی تفاوتی و بی علاقگی به آراستگی ظاهر خود و دیگران؛
- کاهش خلاقیت و فقدان اعتماد به نفس؛
- بی تفاوتی نسبت به کار و افزایش اشتباهات؛
- عدم توانایی تمرکز بر روی کار و ناتوانی در تصمیم‌گیری؛
- خستگی مفرط، ناراحتی و احساس گناه؛
- ناتوانی در تحمل اطرافیان و تمایل به انزوا
علل شایع استرس در محل کار
- اضافه کاری بیش از حد
- فشار زیاد به منظور بر آورده شدن انتظارات کار فرما
- فشار برای بازدهی بالا کار – تمام وقت!
- عدم کنترل بر نحوه عملکرد در کار
- استرس در محل کار و علائم هشدار
هنگامی که در محل کار احساس دستپاچگی می‌کنید، اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهید و ممکن است عصبانی شوید و از کار دست بکشید. علائم و نشانه‌های اضطراب بیش از حد در کار عبارتند از::
- احساس اضطراب مداوم، افسردگی
- بی تفاوتی، از دست دادن علاقه نسبت به کار
- خواب بی کیفیت
- خستگی
- عدم تمرکز
- تنش عضلانی یا سر درد
- مشکلات معده
- دور شدن از اجتماع
- از دست دادن تمایل جنسی
- استعمال دخانیات و مواد مخدر
پیشنهاد ما : کاهش استرس با تنفس – ۵ تکنیک برای درمان استرس شدید
راهکارهای مؤثر در کاهش استرس شغلی در محیط کاری
زمانی که حس می‌کنید تحت استرس شغلی هستید، سعی کنید از روش‌های سازنده برای رویارویی با آنها استفاده کنید:
1. کاهش استرس با تکنیک پذیرش در ذهن آگاهی
- اگر در حال حاضر قادر به استعفا از شغل خود نیستید و کار دیگری هم سراغ ندارید، از تکنیک پذیرش ذهن آگاهی استفاده کنید. ذهن آگاهی به شما کمک میکند تا ذهن تان را درگیر هر آن چه را که نمی‌توانید تغییر دهید، نکنید. به جای آن با پذیرش شما می‌توانید به سمت اهداف و ارزش‌های خود حرکت کنید. پس اگر شما نمی‌توانید رفتار رئیس خودتان را عوض کنید ولی می‌توانید کار خود را بر اساس هدفی در حال حاضر در آن محیط هستید انجام دهید. رسیدن به چنین مهارتی نیاز به تمرین و آگاهی از فلسفه این روش دارد. شما می‌توانید با شرکت در جلسات گروه درمانی یا مشاوره روانشناسی مهارت ذهن آگاهی برای کاهش استرس را پرورش دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی کلیک کنید.
2. کاهش استرس شغلی | داشتن برنامه ریزی مناسب
- اولین استرس یک روز کاری، گیر افتادن در ترافیک و دیر رسیدن به محل کار است؛ پس زودتر از خانه خارج شوید تا روز کاری خود را با آرامش شروع کنید. اهداف و برنامه‌های کاری خود را براساس درجه اهمیت اولویت بندی کنید. پروژه‌های کاری را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید، تا بتوانید با تمرکز و آرامش بیشتری به انجام آنها بپردازید.
3. کاهش استرس با ایجاد تنوع در محیط کاری
- در صورت امکان، پوشیدن لباس‌های غیر رسمی با رنگ‌های شاد در محیط کار می‌تواند تاثیر خوبی روی روحیه شما داشته باشد. اتاق کار خود را به صورتی که دوست دارید تزئین کنید. می‌توانید از گل‌های تزئینی یا طبیعی، مجسمه‌ها یا عکس‌های زیبا استفاده کنید.
4. کاهش استرس شغلی | ریلکس کردن
- در زمان استراحت به تمرین‌های ریلکسیشن بپردازید. نفس کشیدن عمیق، انجام بعضی از تکنیک‌های یوگا و مدیتیشن حتی در محل کار هم ممکن است. پیشنهاد میکنیم در این زمینه مقاله مدیتیشن را مطالعه کنید.
5. ارتباط کاهش استرس و مثبت اندیشی
- توجه خود را به زمان حال معطوف کنید و ذهن خود را از افکار منفی و مشکلات گذشته رها کنید. به گفت و گوی درونی خود توجه داشته باشید و از خودگویی‌های منفی دست بردارید. نسبت به مسائل کاری واقع بین باشید و از فاجعه آمیز کردن امور ساده بپرهیزید. سعی کنید. به جای تمرکز روی نقاط ضعف خود روی نقاط قوت و توانایی‌های خودتان تمرکز کنید. برای رسیدن به مثبت اندیشی کلیک کنید.
6. کاهش استرس به طور دائم با سبک زندگی سالم
- داشتن برنامه ورزشی و رژیم غذایی مناسب می‌تواند استرس شغلی را تا حد زیادی کاهش دهد. سعی کنید به دور از تمام دغدغه‌ها، زمانی را برای خودتان اختصاص دهید. ارتباط با خانواده، تفریح و سرگرمی باعث ترشح هورمون دوپامین و کاهش استرس میشود.
7. تکنیک‌های مدیریت استرس
- مدیریت استرس، مجموعه ای از تکنیک‌ها برای آرام سازی است که نقش موثری در کاهش استرس شغلی و اختلالات خواب دارد. که باید در محیط کار هم اجرا شود این تمرین‌ها در هر موقعیتی قابل اجراست. عوامل استرس زا در محیط کاری خود را شناسایی کنید تا بتوانید به صورت کارآمدی از این تکنیک‌ها استفاده کنید. در این زمینه مطالعه مقاله آرام سازی می‌تواند مفید باشد.
8. کاهش استرس با تقویت هوش هیجانی
- هوش هیجانی به معنای توانایی برقرار کردن ارتباط صحیح با دیگران است. شناسایی عوامل میان فردی که باعث استرس میشود و پاسخ مناسب به آنها اهمیت زیادی در کاهش استرس دارد. اگر از حس شوخ طبعی خوبی برخوردار هستید می‌توانید از آن برای از بین بردن استرس شغلی در روابط میان فردی استفاده کنید و خشکی محیط کار ار از بین ببرید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه برقرار کردن ارتباط با دیگران کلیک کنید.
- به زبان بدن خود توجه کنید. زبان بدن، می‌تواند بسیار تاثیر گذارتر از کلمات باشند. حالات چهره، فرم ایستادن، طرز نگاه کردن می‌تواند به ایجاد ارتباط مناسب شما با دیگران کمک کند یا مانعی دربرابر آن باشد. بسیاری افراد با وجود رعایت نکات ذکر شده نمی‌توانند به رضایت شغلی دست یابند و همواره در رابطه با شغل خود استرس و اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند؛ در این زمینه مشاوره شغلی به شما کمک میکند تا با استفاده از تکنیک‌های مناسب استرس خود را کنترل کرده و یا برای تغییر شغل تصمیمات عاقلانه‌ای اتخاذ کنید.
9. کاهش استرس با شناسایی عوامل قابل کنترل
- استرس در افراد و در محیط کار زمانی رخ می‌دهد که افراد احساس می‌کنند کنترل هیچ یک از موارد را در دست ندارند. این امر منجر به کاهش اعتماد به نفس، افت تمرکز و به خطر افتادن سلامتی میشود. برای این که استرس خود را در این زمینه کاهش دهید، لازم است در ابتدا جنبه‌هایی که در اختیار و کنترل شما هستند را شناسایی کنید. برای مثال شما نمی‌توانید رفتار کارفرما و یا همکارانتان و یا شرایط کاری را تغییر دهید اما کنترل رفتارها و کنش‌های خود را در دست دارید. تمام تلاش خود را به کار ببرید تا در عوامل تحت کنترل خود به خوبی عمل کنید و دیگر دغدغه‌ها را رها کنید. به مرور زمان مشاهده می‌کنید که تغییر رفتار و عملکرد شما بر روی عوامل محیطی و غیر قابل کنترل تأثیر می گذارد.
پیشنهاد ما : برای کاهش استرس در کودکان چه باید کرد ؟
چند راهکار ساده براي كاهش و مديريت استرس
🟦 افکار خوب توليد کنيم:
يادمان باشد اگر شاد بينديشيم، شاد مي شويم. اگر فکر بد بکنيم احساس بدی پیدا میکنیم. اگر فکرهاي ترسناک كنيم هراسان مي شويم، همواره شادي در حکم شکست غصه ها و استرس در حکم علف هرز افکار است.
🟥 ترس از دست دادن موقعيت موفق خود را از بين ببريم:
همواره بايد آمادگي آن را داشته باشيم كه ممکن است با يک اتفاق موقعيت خود را در محیط کار از دست بدهيم. هيچ گاه موقعيت خود را مسلم فرض نکنيم.
🟦 قبل از تغييردادن ديگران، خودمان را تغيير دهيم:
همواره يادمان باشد در بسياري از موارد لزوماً اين افراد نيستند كه بايد تغيير كنند بلکه، اين خود ما هستيم كه بايد با تغيير خود، الگويي براي ديگران هم باشيم.
🟥 از فرصت فکر کردن براي کاهش استرس کمک بگيريم:
بعضي از مواقع با فکر كردن، يادداشت كردن، بيرون ريختن افکار بيهوده از ذهن و بازانديشي میتوان استرس را كنترل كرد. نبايد به اين موضوع فکر كرد كه ديگران در مورد ما چگونه فکر مي كنند. مهم اين است كه كارمان را ياد بگيريم و هرگاه اشتباه كرديم، بپذيريم.
🟦 خودمان را تنها با خودمان مقايسه کنيم:
هيچ وقت حسرت بالاتر از خودمان را نخوريم. سعي كنيم به آنهايي كه از ما موقعيت بدتری دارند نيز فکر كنيم. ما مي توانيم فقط شرايط خودمان را كنترل كنيم.
🟥 با خلاقیت، خشم خود را کنترل کنيم:
به اين فکر كنيم كه تنها كساني كه مشکل ندارند، آدم هايي هستند كه در گورستان خوابیده اند. . براي كنترل خشم يکي از بهترين راه ها، زدن يک راه ميان بر و استفاده از خلاقیت براي حل مشکل است.
🟦 اصل حقيقت گويي:
حقيقت را بگوييم.ممکن است چند دقيقه استرس پيدا كنيم اما اين مهم نيست. توفان هرچه شديدتر باشد، سريع تر هم فروكش مي كند. پس از آن احساس مطلوبي از خودمان پيدا مي كنيم.
🟥 وقت خودمان را مانند دارایی هایمان مديريت کنيم:
براي اين منظور مديريت زمان بهترين توصيه است. همه مي خواهند كارهايي را كه در دست دارند، انجام بدهند. بنابراين بايد زمان را مديريت كرد وكارهاي مهم را زودتر انجام داد.
🟦 بياموزيم که بلافاصله سپاسگزاري يا ابراز تاسف کنيم:
براي اين كار در اولين فرصت ممکن اقدام كنيم. يادمان باشد سلام كردن، هديه دادن، سپاسگزاري كردن، معذرت خواستن و… شخصيت ما را كوچک نخواهد كرد اما سعي كنيم دوباره دچار همان خطا و لغز ش نشويم.
🟥 نه گفتن را بياموزيم و نه شنيدن را قبول کنيم:
رک گويي ممکن است در آغاز كسي را دلخور كند ولي در بلندمدت اعتبار و حیثیت را بالا برده و استرس را كم مي كند اما مهم اين است كه چگونه “نه” بگوييم كه ديگران را دچار استرس نکنیم . همچنين ظرفيت نه شنيدن از ديگران را نيز داشته باشيم.
🟦 نيايش را فراموش نکنيم:
شکر كنيم به داشته ها و نداشته ها، هميشه بگوييم” خدايا شاكرم” همه آن چيز هايي را كه نیاز دارم به من داده اي و آن چيز را كه نياز ندارم، نداده اي. خدايا به من سلامتی، درايت و توانايي عطا كن. مطمئن باشيم ياد مستمر خداوند استرس ما را كاهش مي دهد و به آرامش قلبي، روحي و فکري مناسبي براي مواجه با مسائل مي رسيم.
🟥 تلاش کنیم:
يادمان باشد برنده هیچ وقت دست از تلاش نمي كشد. كسي كه دست از تلاش بردارد هرگز برنده نمي شود و دچار استرس می شود.
🟦ناملایمات زندگي را کمي پذيرا باشيم:
روي ناملایمات تمركز و آنها را كنترل كنيم، مشکلات هميشه وجود دارند. با اولويت بندي ناملایمات مي شود آنها را كنترل كرد اما يادمان باشد كه همه را نمي توان در يک برهه از زمان حل كرد.
🟥 بخنديم:
خنده نيروبخش ترين ماده طبيعت است.
نتیجه گیری :
با اینکه نمی‌توان به استرس به عنوان یک پدیده منفی همیشگی نگریست و استرس های مثبت نیز وجود دارد اما به هر حال استرس اثرات فراوانی بر عملکرد و فعالیت های اعضای سازمان دارد. مدیران، کارکنان و ارباب رجوع سازمان تحت تاثیر فشارهای عصبی دچار حالات روانی خاصی می‌شوند و دست به اعمالی می‌زنند که مستقیماً در فعالیت ها و بازدهی سازمان منعکس می‌گردد. بنابراین مدیریت کردن استرس و استفاده از آن در جهت خلاقیت و حرکت سریع تر به سمت اهداف سازمانی یکی از اهدافی می‌باشد که به تازگی در سازمان ها رواج پیدا کرده است. سازمان ها با آموزش موثر کارکنان خود و مدیران با هدف شناخت بهتر عوامل به وجود آورنده استرس و مدیریت کردن بهتر آن می‌توانند از استرس های منفی و عواقب آن پیشگیری کنند.