درد در ناحیه دنبالچه ستون فقرات
برای کاهش درد دنبالچه یا پایین ترین قسمت ستون فقرات از زیاد نشستن پرهیز کنید و از صندلی های کوسن دار استفاده کنید.
دنبالچه چیست؟
استخوان دنبالچه یکی از اجزای بدن ما است که اغلب هیچ توجهی به آن نداریم، مگر این که آسیب ببیند. برخلاف اندازه‌ی کوچکی که این استخوان دارد، عملکرد‌های بسیار زیادی را در بدن ما دارد، از جمله کمک به حفظ حالت قرارگیری صحیح ستون فقرات، برقراری ثبات در کمر و ساختارهای مرتبط با آن، تقویت تاندون‌ها و لیگامنت‌ها، توزیع فشار در لگن و غیره. دنبالچه که استخوان مثلثی شکل است که در میانه باسن لگن قرار دارد و آسیب دیدن این استخوان موجب درد در این ناحیه میشود که به آن درد دنبالچه یا اصطلاحا کوکسیدنی گفته میشود. بسیاری از افراد جوان از درد شدید در هنگام نشستن، دوچرخه‌سواری یا رانندگی شکایت دارند که می‌تواند بر اثر آسیب‌دیدگی دنبالچه باشد.
درد دنبالچه در هر سن و هم در مردان و هم زنان پیش می آید، عموما در سن چهل سالگی رخ میدهد. درد دنبالچه در زنان پنج برابر بیشتر از مردان است.آسیب دیدگی دنبالچه منجر به ناراحتی و درد استخوان دنبالچه می شود .
درد دنبالچه و یا درد کوکسیکس (پایین ترین قسمت ستون فقرات) ممکن است به طور ناگهانی بعد از آسیبی آشکار رخ دهد. همچنین می تواند در طول زمان ظاهر شود بدون هیچ دلیل ظاهری.
درد می تواند به باسن، ران و یا حتی راست روده کشیده شود و چنانچه در بخش سلامت نمناک گفته ایم می تواند نشستن را سخت کند، ورزش کردن را دردناک و حتی ممکن است باعث اختلال در خواب شود.
درمان درستش همانند برخی استراتژی های مدیریت خانگی می تواند کمک کند.این مقاله علل درد دنبالچه را بررسی می کند، چگونه تشخیص داده می شود و چه کارهایی می تواند برای درمان آن انجام شود.
اصطلاح پزشکی درد دنبالچه، کوکسی دینا است.در اغلب افراد، یک درد شدید و تپنده، مانند تشنج ماهیچه ای است.برخی افراد مبتلا به کمردرد، همچنین درد تیز و خنجر مانندی را تجربه می کنند.
این درد ممکن است، زمانی رخ دهد که از نظر فیزیکی فعال باشید و یا زمانی که برای مدت زمان طولانی نشسته باشید.درد ممکن است پاها را پایین انداخته و یا بر پشت بریزد.ممکن است احساس کنید که درد در خود دنبالچه، یا در ماهیچه های اطراف و سازه ها وجود دارد.
علل درد دنبالچه:
در صورتی که بر اثر ضربه یا فشار بیش از حد، استخوان دنبالچه بیشتر از محدوده‌ی حرکتی بسیار کمی که دارد، حرکت کند، این موضوع سبب آسیب‌دیدگی دنبالچه میشود. آسیب دیدگی دنبالچه موجب بروز التهاب و درد موضعی میشود. رباط‌ها، اجزای متصل به دنبالچه یا خود استخوان‌های دنبالچه می‌توانند از علل درد استخوان دنبالچه باشند. عفونت دنبالچه نیز می‌تواند موجب درد دنبالچه شود.
- نیمه در رفتگی و شکستگی دنبالچه
علت اصلی درد دنبالچه مربوط به نیمه دررفتگی‌های استخوان دنبالچه به سمت قدام و گاهی به سمت خلف می‌باشد که عمدتا در اثر ضربه ایجاد شده است و این ضربه معمولا زمین خوردن با باسن می باشد که مستقیم استخوان دنبالچه را تحت تاثیر قرار میدهد. هرچند که سابقه ضربه لزوما با زمان درد همخوانی ندارد و گاه بیماران این ضربه را ماه‌ها یا حتی سال‌ها قبل عنوان می‌کنند. - زایمان
در حین زایمان کرد، سر نوزاد از بالای استخوان دنبالچه عبور می‌کند و گاهی اوقات این موضوع می‌تواند موجب آسیب‌دیدگی دنبالچه یا اجزای متصل به آن شود. - فشار
انجام دادن کارهایی که موجب فشار به دنبالچه میشود، مانند اسب‌سواری یا نشستن روی یک سطح سفت برای مدت طولانی، می‌تواند موجب بروز درد حاد دنبالچه شود. - نقاط ماشه‌ای یا تریگر پوینت
اسپاسم عضله بالابرنده مقعد و نقاط ماشه‌ای (Trigger point) هم در درد نقش دارند. ضربه مستقیم به لگن و زایمان طبیعی خصوصا در زایمان‌های سخت و یا با جنین‌های درشت هم می‌تواند در صدمه به استخوان دنبالچه نقش داشته باشد. تروماهای (ضربات کوچک) مکرر که در مسافرت‌های طولانی ناشی از تکان‌های دائم و لغزنده وسیله نقلیه به ستون فقرات می‌آید، می‌تواند در بروز صدمه در افراد مستعد نقش داشته باشد. - اضافه وزن و چاقی
چاقی نیز می‌تواند بروز درد دنبالچه را به شدت بیافزاید و این ممکن است به علت کاهش چرخش لگن باشد که در حالت نشسته ایجاد میشود و فشارها را بدون انعطاف، مستقیما به دنبالچه وارد می‌کند . - تومور یا عفونت
در موارد نادری، درد دنبالچه بر اثر وجود یک تومور یا بروز عفونت است که بر روی استخوان دنبالچه فشار وارد می‌کند. - درد ایدیوپاتیک دنبالچه
منظور از درد ایدیوپاتیک، در واقع دردی است که علت اصلی آن ناشناخته است. در این موارد مشخص نیست که کدام قسمت از دنبالچه یا ساختارهای مرتبط با آن باعث بروز درد شده‌اند. در بسیاری از موارد، علت درد دنبالچه ناشناخته است که به آن درد ایدیوپاتیک دنبالچه گفته میشود. در این موارد، چون علت درد مشخص نیست، پزشک تنها تلاش می‌کند که علائم بیماری را کنترل کند.
پیشنهاد ما : درد مفاصل : معجون سرکه سیب و عسل
✅ تمرینات پیشنهادی برای درمان درد انتهای کمر
- در ابتدا به پشت دراز کشیده و عضلات باسن خود را جمع کنید؛ این وضعیت را برای 30 ثانیه حفظ کرده و سپس ریلکس کنید. به پشت در حالتی دراز بکشید که زانوهای شما خم شوند سپس عضلات پشت و شکم خود را سفت کرده و بخش پایین کمر و باسن خود را از زمین بلند کنید؛ این وضعیت را برای پنج ثانیه حفظ کرده و سپس به موقعیت اولیه باز گردید؛ در ضمن می‌توانید این حرکت را با صاف کردن یک زانو و خم کردن زانوی دیگر هم انجام دهید.
- به پشت خود دراز کشیده، به آرامی و به تدریج عضلات کف لگن خود را مشابه حالتی که جلوی ادرار خود را می گیرید، سفت نمایید؛ به صورت عادی تنفس کرده و این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ کنید.
- به پهلو دراز کشیده و زانوهای خود را خم کنید و پاشنه ها را بر روی یکدیگر قرار دهید ناحیه کمر و باسن خود را صاف کنید. قوزک های پا را در کنار یکدیگر نگه داشته و یک زانو را از روی زانوی دیگر بلند کنید و زمانی که احساس کردید احتمال برگشت شما به پشت وجود دارد، زانوی خود را به آرامی پایین بیاورید؛ این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ کنید.
- در حالت زانو زده بر روی چهار دست و پا قرار گرفته و شانه خود را بی حرکت نگه دارید. کمر خود را به سمت پایین حرکت داده و سپس به آرامی زاویه آن را به سمت بالا حرکت دهید؛ این حرکت را به آرامی تکرار کنید؛ این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ کنید.
- به پشت دراز کشیده و زانوهای خود را خم کنید، بخش استخوانی جلوی لگن خود را پیدا کرده واین ناحیه را یک اینچ به داخل فرو ببرید تا عضلات زیر آن را با انگشت لمس نمایید. هم اکنون به آرامی عضلات پایین شکم خود را جمع کنید؛ به صورت عادی نفس کشیده و این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ نمایید. ورزش‌های مناسب برای درمان درد دنبالچه+ تصویر
- یک پای خود را صاف کرده و به سمت جلو در محل مفصل لگن خم شوید و بالا تنه خود را به سمت انگشتان بکشید. این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ نمایید.
- به پشت دراز کشیده و از پشت ران، پای خود را با دست بگیرید. به آرامی پای خود را صاف کنید. این وضعیت را برای 5 ثانیه حفظ کنید.
- برای انجام دادن این ورزش در حالت ایستاده به سمت جلو خم شده، یک پای خود را صاف کرده و بالا تنه خود را به سمت انگشتان پا بکشید.
اگر پزشک پس از انجام معاینه، عکسبرداری رادیولوژی و امآرآی به این نتیجه برسد که عفونت و تومور علل درد دنبالچه نیستند، در این صورت درمان غیرجراحی طولانی مدت برای تسکین درد و اصلاح فعالیت‌ها گزینه معقولی خواهد بود.
پس از آنکه درد به حدی کاهش یافت که دیگر حرکت باعث درد بیش از اندازه نشود، انجام روزانه فعالیت‌های هوازی (ایروبیک) سبک هم اضافه خواهد شد، چون افزایش جریان خون مواد مغذی بهبود دهنده را به ناحیه درد می‌رساند و باعث میشود قابلیت خوددرمانی طبیعی بدن بهتر پیشروی کند.
✅ چگونه می‌توان ابتلا به درد دنبالچه را تشخیص داد؟
این مشکل معمولاً فقط با توجه به علائم آن و نیز بررسی شرایط فرد در نواحی دچار درد و ناراحتی تشخیص داده میشود. همچنین در این حالت می‌توان احتمال وجود سایر شرایط (همچون عفونت بیماری زونا که معمولاً با جوش‌های پوستی همراه است) را با انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های دیگر (برای مطمئن شدن از عدم وجود مشکلات استخوانی یا بافتی از طریق سی‌تی‌اسکن یا اسکن امآرآی) مورد بررسی دقیق قرار داد.
روش‌های درمان برای درد دنبالچه چه هستند؟
درمانهای غیرجراحی قابل استفاده برای این مشکل از توصیه‌های ساده برای ایجاد تغییر در سبک زندگی تا تزریق دارو، الکترو درمانی و سایر موارد مانند آن را شامل میشود.
فیزیوتراپی
معمولاً به افراد مبتلا به درد دنبالچه توصیه میشود از یک صندلی با تشک مناسب در هنگام نشستن استفاده کرده و از نشستن طولانی مدت تا حد ممکن خودداری کنند. در صورتی که این شرایط شدت یافته یا بطور دائم برای فرد مشکل ایجاد کند، لازم است از روش‌های مناسب برای بررسی دقیق شرایط و درمان درد استفاده شود. این روش ها بطور خاص زمانی مورد توجه قرار می‌گیرند که درد دنبالچه با ورم یا علائم پوستی در ناحیه کمر همراه باشد.
عمل بسته
روش‌های عمل بسته برای درمان درد دنبالچه به شرح زیر هستند:
برای بعضی بیماران دچار درد مداوم در ناحیه دنبالچه از تزریق داروهای کورتیزون به صورت موضعی استفاده میشود. این تزریق‌ها یک فرآیند درمان ساده است که در مطب پزشک انجام شده و می‌تواند کاهش چشمگیر در درد بیمار ایجاد کرده و حتی بسیاری از علائم مشکل را بر طرف نماید. گاهی اوقات برای این تزریق‌ها از فلئوروسکوپی یا اسکن مافوق صوت نیز استفاده میشود.
تزریق‌های قابل استفاده دیگر برای درمان این شرایط می‌تواند شامل تزریق داروی بی‌حسی به محل آسیب دیده باشد. این تزریق می‌تواند انتقال پیام را از طریق عصب مسدود کرده و کاهش درد دنبالچه را برای بیمار به همراه داشته باشد. نتایج حاصل از این روش درمانی نشان دهنده کاهش چشمگیر درد بیمار حتی در زمان بلند شدن وی از روی تخت پس از انجام تزریق است.
اوزون‌تراپی می‌تواند فرآیند ترمیم بدن را با افزایش چرخش خون در ناحیه آسیب‌دیده تسریع کند و به این ترتیب وضعیت مشکل را بهبود بخشد. به این منظور مقدار کمی رنگ مخصوص برای کنترل موقعیت سوزن و ماده استروئید به محل تزریق میشود. نتایج حاصل از این تزریق پس از یک هفته به تدریج نمایان خواهد شد. در مواردی که کاهش درد بیمار پس از این تزریق کافی نباشد، می‌توان با گذشت یک ماه فرآیند تزریق را مجدداً تکرار کرد. در این شرایط عملکرد غیر عادی در ناحیه کمر (در صورت وجود) درمان نمی‌شود، اما درد بیمار بطور مشخص کاهش می‌یابد.
درمان دستی
فرآیند درمان دستی شامل دستکاری وضعیت دنبالچه یا ماساژ عضلات می‌باشد. دستکاری دنبالچه در این شرایط شامل حرکت دادن دنبالچه و ایجاد کشش در آن (و نیز کشش در عضلات متصل به آن) با روش‌های مناسب است.
ترکشن (کشش)
یکی از انواع روش‌های درمان در این حالت عبارت از واژگون‌درمانی (inversion therapy) است. فرآیند درمان در این حالت شامل آویزان شدن بیمار از پایین به بالا بر روی یک میز مخصوص است. به این منظور پاهای بیمار در موقعیت مناسب بسته شده و وضعیت میز در زاویه مناسب تنظیم میشود. به این ترتیب می‌توان کشش مورد نیاز را در ستون فقرات ایجاد کرد. نتایج حاصل از بررسی‌های انجام شده درباره این روش نشان دهنده اثربخشی آن برای درمان افراد دچار درد دنبالچه است.
یکی از روش‌های دیگر برای درمان ترکشن عبارت از کشش مهره‌های کمر است. نتایج حاصل از بررسی‌ها در این رابطه نشان میدهد بسیاری از افراد با استفاده از این روش توانسته‌اند مشکل درد در ناحیه دنبالچه خود را درمان کنند.
فیزیوتراپی
اکثر متخصصان فیزیوتراپی برای درمان درد دنبالچه از تمرین‌های حرکتی مخصوص برای این ناحیه از بدن استفاده می‌کنند. به همین خاطر، لازم است برای درمان کامل این مشکل از تمرین‌های حرکتی توصیه شده بطور کامل و صحیح استفاده شود.
عوارض و تبعات درد دنبالیچه
گاهی اوقات، بسته به علت، درد دنبالچه ممکن است با این موارد همراه باشد:
_تهوع و استفراغ
_از دست دادن احساس
_ضعف ماهیچه
_ناراحتی هاضمه، از جمله درد مقعد
✅ درد استخوان دنبالچه هنگام نشستن
قدم اول درمان برطرف کردن فشار از انتهای دنبالچه است بنابراین باید از نشستن در صندلی سفت یا هر سطح نامناسبی اجتناب کرد. تیوپ دنبالچه (air ring ) برای استفاده در منزل، اتوموبیل و محل کار در دسترس است. داروهای مسکن و ضد التهاب در تسریع بهبودی موثرند. برای موارد مقاوم به درمان، تزریق دنبالچه و درمانهای دستی کمک کننده هستند. بندرت ممکن است به جراحی نیاز شود.
دردی که هنگام نشستن حس می‌کنید
- اگر هر بار می‌نشینید، استخوان ناحیه باسن در یک طرف یا هر دو باسن دردناک میشود و محل درد به لمس حساس است و اگر این درد را درست زیر استخوان نشیمنگاه در ناحیه پایین عضلات باسن احساس می‌کنید، شما مبتلا به بورسیت استخوان نشیمنگاه شده‌اید.
- بورس‌ها کیسه‌های کوچکی هستند که از مایعی لغزاننده پر شده‌اند و در جاهایی که تاندون عضلات به استخوان اتصال می‌یابند با قرار گرفتن میان تاندون و استخوان مانع بروز اصطکاک و فرسایش و در نهایت پارگی تاندون می‌شوند.
- عضلات پشت ران، مسئول انجام کارهایی مانند دویدن، پریدن و لگد زدن در ورزش‌های رزمی هستند. هنگام انجام این کارها، عضلات پشت ران با قدرت منقبض می‌شوند و فشار به محل اتصال تاندون آنها به استخوان نشیمنگاهی وارد شده و سایش و فشار باعث التهاب و تورم بالشتک بین آنها یعنی بورس میشود.
- بخصوص زمانی که بیمار به صورت تکراری از تاین عضلات کار می‌کشد مثلا طولانی با گام‌های بلند می‌دود یا یک حرکت لگد زدن یا پریدن را به دفعات تمرین می‌کند. گاهی نشستن طولانی روی یک پله یا صندلی چوبی که سفت است هم باعث این مشکل میشود.
- زمین خوردن روی باسن یا ضربه مستقیم به این ناحیه هم می‌تواند باعث بروز بورسیت استخوان نشیمنگاهی شود.
- درد دائمی و حساسیت به لمس حتی شب، هنگام خواب از نشانه‌های حاد این مشکل است و در موارد خفیف تر، بیمار احساس یک درد و خشکی هنگام استراحت بعد از انجام فعالیت‌های دویدن و پریدن و ضربه‌زدن با پا خواهد کرد.
- راه رفتن بیش از حد و از پله بالا رفتن زیاد هم فعالیت‌هایی هستند که باعث این درد می‌شوند. با پیشرفت بیماری ضعف در اندام تحتانی و سخت شدن راه رفتن در سربالایی و بالارفتن از پله بروز می‌یابد. بیشتر افرادی که به این درد دچار می‌شوند طی چند هفته فیزیوتراپی بهبود می‌یابند و به ورزش و فعالیت گذشته خود برمی‌گردند.
- در صورتی که درمان فیزیوتراپی دیر شروع شود یا فرد به ورزش خود با این التهاب ادامه دهد مدت درمان ممکن است تا چند ماه طولانی‌تر شود. فیزیوتراپیست با ارزیابی بیمار ممکن است از مواردی همچون خشکی و محدودیت مفصل لگن آگاه شود که می‌تواند علت بروز این درد باشد.
- کوتاهی عضلات پشت ران و باسن هم از دیگر عوامل زمینه ساز بورسیت استخوان نشیمنگاه است. ضعف عضلات، تمرین بیش از حد، عدم اختصاص زمان کافی برای گرم کردن پیش از ورزش، مشکل در بالانس و توازن میان عملکرد عضلات مختلف در بدن، ضعف عضلات مرکزی و ثبات دهنده کمر و لگن و اختلاف طول هر دو پا، از دیگر عوامل مستعد کننده مفصل لگن در این آسیب هستند.
- آموزش تمرین‌های کششی عضلات پشت ران مانند بالا آوردن پا با زانوی صاف در حالت خوابیده یا قرار دادن پا روی یک سکو توسط فیزیوتراپیست و تکرار آن در منزل می‌تواند برای کاهش علائم بسیار مؤثر باشد.
- کشش عضلات باسن در حالت طاقباز خوابیده و کشیدن یک زانو و سپس هر دو زانو داخل شکم هم تمرین مفید دیگری برای برداشتن فشار از روی بورس ناحیه نشیمنگاه است. سوزن زدن، لیزر پرتوان، شاک ویو و تمرینات ثبات‌دهنده درمانهای جدیدتری هستند که در فیزیوتراپی استفاده می‌شوند.
✅ چه زمانی برای درد دنبالچه باید به پزشک مراجعه کرد؟
درد دنبالچه تقریباً هیچ وقت یک وضعیت اضطراری نیست. با این حال، اگر درد ناشی از یک ضربه ناگهانی باشد، افراد باید به دنبال مراقبت اورژانسی باشند:
✔️از دست دادن احساس
✔️کبودی گسترده
✔️تغییر در حرکت یا هماهنگی
خارش در مناطق اطراف می تواند به این معنی باشد که دنبالچه یا یک سازه مجاور شکسته شده است.
با این شرایط که در بخش سلامت نمناک عنوان شده است باید به پزشک مراجعه کنند تا به طور بالقوه مسائل پزشکی جدی را حل کند:
✔️درد دنبالچه بعد از یک یا دو هفته بهبود نیابد
✔️دردهای مزمن بهبود می یابند، اما پس از آن بازمی گردند
✔️درمان خانگی درد را بدتر می کند
✔️درد دنبالچه با سایر علائم غیرقابل توضیح همراه است.
✔️تب افزایش می یابد
پیشنهاد ما : درمان درد دنبالچه با گیاهان دارویی
سخن اخر :
درد دنبالچه از مشکلات شایع و آزار دهنده ستون مهره است. درد دنبالچه در پایین ترین قسمت ستون مهره و زیر باسن احساس میشود و موجب اشکال در نشستن بیمار میشود.
بسیاری ار درد های دنبالچ با روش های غیر جراحی بهبود میابند. البته بهبودی ممکن است به ادامه اقدامات درمانی بمدت چند ماه نیاز داشته باشد. با این وجود درد تعدادی از بیماران حتی بعد از چند ماه درمان بهبود نمیابد. در این موارد عمل جراحی معمولا کمک کننده است.