برای کاهش استرس در کودکان چه باید کرد ؟
علائم و راههای کاهش استرس در کودکان
تشخیص و کاهش استرس در کودکان نقش کلیدی در فرایند اجتماعی شدن کودک دارد. ترس و تشویش باعث ابتلا به اضطراب و استرس در کودکان میشود و لذا والدین باید در مسیر رشد کودکان خود کاملا متوجه بروز و ظهور این عوامل در رفتار ایشان باشند. رفتارهایی مثل خجالتی و گوشه گیر بودن، جزو شایع ترین استرسهای اجتماعی کودکان است که می تواند زندگی آنان را مختل کند.
بروز ترس در کودکان، قابل پیش بینی و در تمام سنین، یکسان نیست. نقش محوری خانواده به عنوان عاملی در ایجاد اختلال اضطراب در کودکان و یا رفع آن همیشه مورد تاکید است. در مواردی انتقال استرس برای کودک از پدر و مادر، بر اثر مشاهده و الگوسازی رفتارهای ایشان صورت می گیرد. کودکان می توانند برای مقابله با استرس و اضطراب و ناکامی، از روش های دفاعی مانند کناره گیری، انکار کردن، سرکوبی و فرافکنی استفاده کنند.
کودک یاد گرفته همیشه از موقعیتها و شرایط ناراحت کننده و محرکهای آزار دهنده، کناره گیری کند تا به آرامش برسد. مشاورین روانشناس همچنین مکیدن انگشتان و شب ادرای را نیز از علائم اضطراب و استرس کودکان میدانند که حتی در سنین نوجوانی هم قابل مشاهده است.
در واقع وقتی کودک نتواند روشهایی برای مقابله با اضطراب بجوید، مجبور می شود به زمان خردسالی برگردد. دنیای کودک کوچک است و اگر برایش مشکلی پیش بیاید؛ مثلا امتحانی را بد داده باشد و یا در ورزش یا کاری شکست خورده باشد، بدترین سناریو را می نویسد و دنیای خود را تیره و تار می کند. تحقیقات روانشناسان نشان میدهد از هر هشت کودک، یک نفر دچار اضطراب است.
عوامل ایجاد استرس در کودکان چیست؟
✳️ موارد زیر از رایج‌ترین عوامل ایجاد استرس در کودکان هستند:
✴️ نگرانی درمورد تکالیف یا نمرات مدرسه.
✳️ درد، جراحت، بیماری و ….
✴️ حجم فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها در مدرسه، باشگاه و غیره.
✳️ مشکل با دوستان، آزار دیدن و زورگوییِ سایر بچه‌ها یا فشارهایی که از سمت گروه به کودک وارد میشود.
✴️ تغییر مدرسه، نقل مکان یا مسائل و مشکلات خانوادگی، بی‌خانمانی و غیره.
✳️ داشتن افکار منفی نسبت به خود.
✴️ تغییرات جسمی و فیزیکی (مثلا در دوره‌ی بلوغ) در دختران و پسران.
✳️ مشکلات خانوادگی مانند طلاق یا جدایی.
✴️ وجود مشکلات و مسائل مالی در خانواده.
✳️ زندگی در منطقه یا خانه‌ای ناامن.
پیشنهاد ما : کاهش استرس با تنفس – ۵ تکنیک برای درمان استرس شدید
نشانه‌های فیزیکی استرس در کودکان:
✅کاهش اشتها یا تغییرات دیگر در عادات غذایی کودک.
☑️ سردرد.
✅ دل‌درد یا دردهای شکمی بی‌دلیل.
☑️ نشانه‌های فیزیکی خاص بدون وجود بیماری یا مشکلی مشخص.
✅کابوس‌های شبانه.
☑️ اختلال در خواب کودک.
نشانه‌های رفتاری یا احساسی استرس در کودکان:
🟠نگرانی و اضطراب.
🟡بروز یا تشدید ترس (ترس از تاریکی، تنهایی یا غریبه‌ها).
🟢ناتوانی در استراحت کردن.
🔵وابستگی شدید به والدین.
🟣عصبانیت، گریه و ناله.
🟤ناتوانی در کنترل احساسات.
⚫رفتار توأم با پرخاشگری و لجبازی.
⚪بروز رفتارهای بچگانه که مناسب سن کودک نیست.
🟠عدم علاقه به مشارکت در فعالیتهای مدرسه یا وظایف خانوادگی.
درمان سریع استرس و اضطراب شدید در کودکان :
- به او بیاموزیدکه با ترس‌هایش روبرو شود نه اینکه از آنها فرار کند
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات، انسان از موقعیت‌‌هایی که از آنها اجتناب میکند، ترس دارد، این اجتناب از موقعیت‌‌های اضطراب زا خودش باعث ایجاد اضطراب میشود. وقتی کودک با ترس‌هایش روبرو میشود، یاد می‌گیرد که اضطراب به طور طبیعی با گذر زمان کاهش پیدا میکند.
بدن انسان نمی‌تواند برای طولانی مدت مضطرب باقی بماند بنابراین مکانیزمی وجود دارد که پس از مدتی باعث آرامش میشود.معمولا اضطراب بعد از بیست تا چهل دقیقه فروکش میکند.
- به او بیاموزید انسان کاملی نبودن اهمیتی ندارد
خیلی از والدین گمان می‌کنند موفقیت در ورزش، درس و یا هنر بسیار اهمیت دارد. اما آنها فراموش می‌کنند کودک باید تجربه‌های منحصر به فرد کودکی خودش را داشته باشد.
اگر برای کودکمان نمره شانزده نمره قابل قبول اما کافی نباشد، مدرسه برای او فقط جایی برای نمره گرفتن میشود نه جایی برای آموزش و لذت از آموزش. این به این معنا نیست که نمره عالی گرفتن و نفر اول بودن اهمیتی ندارد، بلکه مهمترین موضوع تشویق کودک برای تلاش است و البته در عین حال باید بدانید که پذیرفتن اشتباه و غلط‌های جزیی او امری طبیعی است.
- بر نکات مثبت توجه بیشتری داشته باشید
گاهی اوقات کودک مضطرب و نگران در افکار منفی و انتقاد از خود غرق میشود. ممکن است او در مورد اتفاقات آینده بیشتر بر نیمه خالی لیوان تمرکز کند. هرچه شما بیشتر بتوانید بر افکار مثبت کودکتان و نکات خوب موقعیت تمرکز کنید، کودک شما نیز می‌تواند نکات مثبت را ببیند و به آنها توجه کند.
- برای فعالیتهای آرامش بخش برنامه‌ریزی کنید
کودکان احتیاج به فعالیتهای آرامش بخش دارند و باید کودکی کنند. اما گاهی فعالیتهای جالب مانند ورزش می‌تواند بیشتر جنبه قهرمانی و پیروزی به خود بگیرند.
پس باید مطمئن شوید کودکتان فقط برای لذت و سرگرمی بازی میکند. این نوع فعالیت‌ها می‌تواند برنامه ریزی روزانه برای بازی با اسباب بازی یا یک ورزش، یوگا، نقاشی یا معاشرت با دیگر کودکان باشد.
- برای کودکتان الگوی رفتار مناسب، اهمیت به خود و مثبت اندیشی باشید
کودک معمولا رفتار والد را تقلید میکند. بنابراین اگر شما از موقعیت‌‌های اضطراب زا اجتناب کنید، کودکان نیز از شما تقلید می‌کنند. اگر شما با ترس‌‌هایتان روبرو شوید، او نیز همین کار را میکند.
اگر شما به خودتان اهمیت بدهید و برای نیازهایتان وقت بگذارید، او هم از شما تقلید میکند. پس اگر می‌خواهید کودکی سالم از نظر روان داشته باشید خود شما نیز باید به روان خود اهمیت بدهید.
- رفتارهای شجاعانه کودکتان را تشویق کنید
اگر کودک با ترس‌هایش روبرو شد، این کار او را تشویق کنید. این تشویق می‌تواند یک آغوش، یک استیکر و یا یک جایزه کوچک باشد. اما شما هیچگاه نباید از قبل برای کودک جایزه‌ای تعیین کنید. اگر رفتار مناسب کودکتان در مقابل ترس‌هایش با تشویق همراه باشد، او برای ادامه این رفتار دلگرمتر میشود.
- خواب مناسب را جدی بگیرید
برای کودکتان زمان خواب منظمی در نظر بگیرید و بر آن پافشاری کنید. این کار به کودک شما کمک میکند تا خواب کافی داشته باشد و بدون استرس به خواب برود و یا از خواب بیدار شود.
- کودک را تشویق کنید که اضطراب خود را بازگو کند
اگر کودکتان با شمااز ترس‌ها و اضطراب‌هایش حرف زد به او نگویید «مشکلی نیست» یا «نه تو نمی‌ترسی.» این کار به کودک شما کمکی نمی‌کند بلکه باعث میشود کودکتان فکر کند که به او گوش نمی‌کنی یا او را نمی‌فهمی. به جای این کار می‌توانید بگویید «بله، به نظر می‌رسد که ترسیده ای. نگران چه چیزی هستی؟» بعد می‌توانید در مورد احساسات و ترس‌هایش با او صحبت کنید.
- به او کمک کنید که مشکلش را حل کند
وقتی که به کودکتان اطمینان می‌دهید که او را می‌فهمید و به حرف‌های او گوش می‌دهید، باید این کار را با کمک برای حل مشکل واقعی او تکمیل کنید. باید به او کمک کنید که راه حل‌های مختلفی برای مشکلش پیدا کند. اگر کودکتان خودش می‌تواند راه حل خوبی برای مشکلش پیدا کند که عالی است. در غیر این صورت می‌توانید در این کار او را یاری کنید.
- آرام باشید
بازخورد کودک به موقعیتها معمولا بر اساس مشاهده والدین است. حتما بارها کودکی را دیده‌اید که بعد از زمین خوردن به پدر و مادرش نگاه میکند و بعد عکس العمل نشان میدهد. کودکان در هر سنی به احساسات والدینش توجه می‌کنند و معمولا واکنش او منطبق با رفتار والدین است. اگر شما مضطرب باشید، کودک نیز مستعد اضطراب بیشتری است.اگر می‌خواهید اضطراب و استرس کودکتان را کاهش دهید خودتان نیز باید آرام باشید. شما باید با صدای آرام صحبت کنید، صورت شما آرام باشد و رفتار آرامی داشته باشید.
- با کودکتان تمرینات آرامش بخش انجام دهید
گاهی چند تمرین آرامش بخش ساده می‌تواند راهکار کاهش اضطراب کودکتان باشد. این کار می‌تواند چند نفس عمیق باشد و یا می‌توانید از کودکتان بخواهید به چیزی که دوست دارد مثل قدم زدن در ساحل فکر کند. می‌توانید از او بخواهید چشمانش را ببندد و به یک صدا، بو و یا تصویر فکر کند.
مثلا از او بخواهید که چشمانش را ببندد و به ساحل و بوی دریا فکر کند و شن‌ها را در زیر پاهایش تصور کند، به صدای مرغان دریایی و صدای موج‌ها فکر کند. اگر این کار برای او اثر داشت می‌توانید از او بخواهید خودش در زمان اضطراب این تمرین را انجام دهد.
- تسلیم نشوید
اضطراب و استرس می‌تواند یک درگیری مزمن شود و موضوع اضطراب زا می‌تواند تغییر کند اما او ممکن است دایم برای چیزهای متفاوتی احساس اضطراب کند.
آنچه از نظر علمی واضح است اضطراب و استرس درمان پذیر است پس آنچه اهمیت دارد این است که تسلیم نشوید پس اگر اضطراب کودکتان حاد شد حتما به روان پزشک کودک مراجعه کنید.
پیشنهاد ما : معجون چای دارچین برای دلهره، اضطراب و استرس
چه زمانی باید کودک را به روانشناس معرفی کرد؟
در بسیاری از موارد، والدین دلسوز، به خوبی می‌توانند به کاهش استرس کودک کمک کنند. اما زمانی که والدین، بجای گرفتن کمک تخصصی، از افراد غیر متخصص برای تربیت کمک می‌گیرند، معمولا کار بدتر میشود. همچنین گاهی اوقات، حتی با وجود مراقبت والدین، عوامل استرس زای مدرسه و محیط به قدری شدید میشود که باید از طریق یک مشاوره کودک مسئله بر طرف شود.
اگر هر یک از موارد زیر را در کودکتان دیدید حتماً از یک مشاور یا متخصص کمک بگیرید.
- اگر مدام به حجم ناراحتی، افسردگی و گوشه‌گیری کودکتان اضافه میشود.
- اگر کودک شما در برقراری ارتباط با خانواده و دوستانش مشکل دارد.
- اگر کودک شما قادر به کنترل رفتار و خشم خود نیست.
نتیجه گیری :
وقتی می‌ترسیم از مواجهه با عوامل ترس خود اجتناب می‌کنیم، در صورتی که اجتناب از این شرایط، استرس انسان را افزایش میدهد. در عوض اگر کودک در مواجهه با ترس خود قرار گیرد، یاد خواهد گرفت در طول زمان به طور طبیعی استرس خود را کاهش دهد. بدن نمی‌تواند برای مدت زمان بسیار طولانی مضطرب بماند، بنابراین سیستمی برای کاهش استرس در این شرایط وجود دارد که بدن را آرام میکند.